ویتامین ها(محلول در چربی – محلول در آب)
ویتامین ها(محلول در چربی – محلول در آب)
ویتامینها ترکیبات آلی هستند که به مقدار خیلی جزئی برای سوخت و ساز مواد غذایی و اعمال حیاتی بدن و رشد و نمو و تندرستی ضرورت دارند. تغذیه ناقص و رژیم غذایی نامناسب سبب کمبود یا فقدان یک یا چند ویتامین می‌شود و به بیماریهای مختلف مانند بری بری و پلاگر می‌انجامد.ویتامینها سبب تسهیل دگرگشت (سوخت و ساز بدن)، اسیدهای آمینه، چربیها و کربوهیدراتها می‌شوند و رشد و نمو و ترمیم سلولهای بدن را میسر می‌سازند. برخی از ویتامینها سبب جذب مواد غذایی در روده می‌شوند و بعضی نیز به عنوان کاتالیزور عمل می‌کنند. عمل آنها بر روی بافتهای اپی تلیال و همچنین استخوان بوده و در مجموع هر کدام از آنها از بروز یک عارضه جلوگیری می‌کند.
کلمهٔ ویتامین از واژه یونانی ویتا به معنی «زندگی» است. فونک نام Vitalamine، یعنی آمینی که حیاتی بوده و برای ادامه زندگی ضرورت دارد، را به موادی که سبب بهبود بیماری بری بری می‌شد و از گروه آمین بوده اطلاق کرد. پس از آنکه معلوم شد بسیاری از ویتامینها از گروه آمین نیستند حرف e از آخر واژه ویتامین حذف و واژه Vitamin مورد قبول واقع شد.
ویتامینها را به دو دسته مهم، شامل ویتامینهای محلول در آب و ویتامینهای محلول در چربی، تقسیم کرده‌اند. ویتامین E، ویتامین K، ویتامین D،ویتامین A را محلول در چربی و ویتامین C و ویتامینهای گروه B را محلول در آب دانسته‌اند.
علاوه بر مواد معدنی، ویتامینها نیز مورد نیاز بدن هستند؛ زیرا بدون حضور آنها در غذا، سلامتی و تعادل اعضای بدن ناپایدار می‌شود و در اعمال حیاتی اختلالاتی ایجاد می‌گردد و عوارضی بروز می‌کند که گاه منجر به مرگ می‌شود.
ویتامینها سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کنند و تنها کمبود یک ویتامین می‌تواند، تمام بدن انسان را به مخاطره اندازد. بیشتر ویتامینها از منابع اصلی طبیعی استخراج می‌شوند.
گرچه هر ویتامینی به مقدار بسیار اندکی برای رفع نیاز بدن کافی است، ولی باید گفت که نگرانی مردم از کمبود ویتامین، چندان هم بی‌پایه نیست. غذایی که می‌خوریم اگر متنوع باشد، ویتامینهای ضروری را خود به خود به بدنمان می‌رساند (گویا فقط به استثنای ویتامین د)؛ اما اشکال این است که بسیاری از مردم در انتخاب خوراک خود، عاقلانه رفتار نمی‌کنند؛ یعنی رعایت نمی‌کنند که غذایشان متنوع باشد. همچنین از غذاهای اساسی و مهمی که ویتامینها را برایشان تأمین کند، غافلند. به چنین افرادی باید مقداری ویتامین اضافی بخورانیم تا جبران کمبودشان بشود. بسیاری از ویتامینها قابل ذخیره شدن در بدن نیستند؛ از این‌رو می‌توان گفت که بدن ویتامینهای افزون بر نیاز خود را به راحتی دفع می‌کند. با این وصف اگر بخواهیم پیوسته یک یا چند ویتامین خاص را به افراط وارد بدن بکنیم، کاری زیان‌بخش خواهد بود. این گفته به ویژه درباره ویتامین آ و ویتامین د کاملاً صحت دارد. پس نباید دایماً از کپسول یا شربت ویتامین آ و ویتامین د استفاده کرد. چه غذاهایی چه ویتامین‌هایی را فراهم می‌آورند؟ اکنون نگاهی سریع به خواص ویتامینها و غذاهایی که آنها را برایمان تأمین می‌کنند، خواهیم افکند. ویتامین «آ» برای سلامت چشم، پوست، دندان و استخوانها مفید است. آن را می‌توان از تره‌بار سبز و برگ‌دار، تره‌بار زرد، میوه‌ها، تخم‌مرغ، جگر و کره به‌دست آورد. ویتامین «ب ـ ۱» برای دستگاه گوارش و اعصاب مفید است و مانع پیدایش برخی بیماری‌ها می‌شود. آن را در نان کامل، جبوبات و جگر خواهید یافت. ویتامین «ب ـ ۲» در شیر، تخم‌مرغ، سبزیجات و گوشت بی‌چربی یافت می‌شود. ویتامین «ث» مدد بخش بافت‌ها، استخوانها و دندان‌هاست و در میوه‌های ترش، گوجه‌فرنگی و کدوی خام وجود دارد.
۱- ویتامینهای گروه B: شامل تیامین یا B1، ریبوفلاوین یا B2، اسید نیکوتینیک یا نیاسین، پیرید وکسین یا B6، ویتامین B12 یا سیانوکوبال آمین و اسید فولیک.
ویتامین b
ویتامین b2
تیامین که به مقدار فراوونی در مخمر آب جو و غلات وجود داره، نقش مهمی در رشد کودکان و سلامت دستگاه عصبی داره.
تیامین
کمبود این ویتامین منجر به از دست دادن اشتها، لاغری مفرط، فلج نسبی و ضعیف ماهیچه ای در فرد می شه که به این بیماری بری بری می گن.
بری بری
بری بری
بری بری در کشورهای آسیای جنوب شرقی و خاور دور متداوله. چون در این کشورها ماده اصلی غذایی، برنج بدون سبوسه. در حالیکه سبوس برنج و گندم منبع سرشاری از تیامینه.
ریبوفلاوین مقدار فراوون در مخمر و جگر وجود داره و در سلامت پوست و رشدفرد موثره.
ریبو فلاوین
کمبود این ویتامین در رشد کودکان وقفه می اندازه و در لبها ضایعاتی ایجاد می کنه و باعث ترک خوردگی و پوسته پوسته شدن گوشه های دهان می شه.
اسید نیکوتینیک یا نیاسین به مقدار فراوونی در جگر، گوشت ماهی و غلات وجود داره.
نیاسین
کمبود شدید این ویتامین همراه با التهاب پوست، اسهال و علایم اختلالات روانی ، پلاگر نام داره.
پلاگر
پیریدوکسن یا ویتامین B6، در متابولیسم پروتئینها موثر و در جگر و سبوس غلات وجود داره.
پیریدوکسین
کمبود این ویتامین همراه با اختلال رشد، کاهش مقاومت در برابر بیماریهای عفونی و اختلالات عصبی و پوستیه.
ویتامین b12
ویتامینB12 فقط در منابع حیوانی مثل جگر، شیر و گوشت یافت می شه و نقش حیاتی در خون سازی داره.
ویتامین b12
اسید فولیک
کمبود این ویتامین و اسیدفولیک، کم خونی وخیم و خطرناکی موسوم به کمخونی مگالوبلاستیک ایجاد می کنه.
ویتامین b12
اسید اسکوربیک یا ویتامین C:
این ویتامین که با فرمول C6H8O6. در سبزیهای تازه، سیب زمینی و مرکبات وجود داره.
نسبت به نور و حرارت، حساس و سریعا” از بین می ره. ویتامین C در تشکیل بافت پیوندی بین سلولی نقش مهمی داره و سلولهایی که در تشکیل استخوان، دندان و لثه ها شرکت دارن، در نبود این ویتامین، فعالیت عادیشون رو از دست می دن.
در قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی، دریانوردان و سایر افرادی که به میوه و سبزی تازه دسترسی نداشتن، به بیماری اسکوروی یا اسکوربوت مبتلا می شدن.
در این بیماری مناطق مختلف زیر پوست، از جمله لثه ها خونریزی می کنن .ضمنا” لثه ها متورم هم می شن و دندونها هم سست می شن. مصرف خوب و صحیح این ویتامین برای بهبود سریع بیماری سرماخوردگی موثره.
ویتامینهای محلول در آب به سرعت همراه با آب از بدن دفع می شن به همین خاطره که مصرف بیش از حد اونا عموما” خطری برای مصرف کننده نداره و در عین حال این ویتامین به مقدار بسیار کم در بدن ذخیره می شه. ولی مصرف بی رویه ویتامین های محلول در چربی از یه طرف باعث ذخیره شدن اونا در بدن می شه و از طرف دیگه، وقتی ویتامین بیش از حد در کبد جمع بشه، مشکلات متعددی مثل رسوب کلسیم در جگر رو بوجود می آره.
گیاهخواری:
گروهی از اشخاص به دلایل متعدد و مختلفی فقط از غذاهای گیاهی استفاده می کنن و گوشت نمی خورن. هیچ غذایی نیست که به تنهایی تمام مواد مغزی ضروری برای سلامت ما رو تامین کنه. بنابراین برای تغذیه صحیح باید از غذاهای مختلف و متفاوتی استفاده کنیم. افراد گیاهخوار حتما” باید از فرآورده های حیوانی مثل شیر و تخم مرغ هم استفاده کنن. در غیر اینصورت اسیدهای آمینه ضروری مثل لیزین و ویتامین B12 و خیلی چیزای دیگه به بدن اونا نمی رسه و اختلالات خطرناکی در بدنشون رخ می ده.
با توجه به این که گیاهان ،چربیهای غیر اشباع، الیاف و فیبرها و خیلی از ویتامینهای مورد نیاز بدن رو تامین می کنن، رژیم غذایی گیاهخواران اگر شامل شیر و تخم مرغ هم باشه رژیم غذایی مطلوبیه.
رژیمهای غذایی لاغری:
متاسفانه در جامعه امروز ما، لاغری به مد تبدیل شده و بیشتر جوانها با نخوردن غذا و رژیمهای غلط از این مد پیروی می کنن و سلامت خودشونو از دست می دن و ضعیف می شن. در کنار این افراد، افراد چاق هم هستن که اونها هم سلامتی شون در خطره.
داشتن اضافه وزن فشار اضافی به قلب و مفاصل وارد می کنه.
افراد چاق معمولا” از جنب و جوش و تحرک مناسبی برخوردار نیستن. همه ما معمولا” روشهای سنتی لاغر کردن رو بیشتر می پسندیم. چون معمولا” تحرک زیاد نمی شه فقط غذاست که کم می شه.
اما نکته مهم اینه که علاوه بر چربیها، کربوهیدراتها هم در چاق شدن خیلی مهمن. بنابراین می شه با تغییر رژیم غذایی به جای کم کردن حجم غذا خیلی خوب لاغر شد.
در این روش مصرف چربی و پروتئین مجازه ولی مصرف قند و کربوهیدرات به شدت باید محدود بشه. در کنار تغییرات در رژیم غذایی، ورزش کافی و مناسب رو هم باید در برنامه تون داشته باشین تا علاوه بر کاهش در انرژی دریافتی، میزان انرژی مصرفی هم افزایش پیدا کنه.
یه نکته دیگه هم اینه که چون در این رژیم، شخص به مدت طولانی گرسنه نمی مونه، مورد پسند اکثریت قرار گرفته و برای مدت طولانی تری رعایت می شه.
علوم تجربی
افزودنی های غذایی:
امروزه در صنایع غذایی، از افزودنیهای طبیعی ومصنوعی متعددی استفاده می شه. امولسیون ها و پایدارکننده ها موادی هستن که باعث مخلوط شدن آب و روغن شده و موادغذایی رو به حالت ژله ای در می آرن و به این طریق موجب انجام و پایداری غذاها می شن.
موادی مثل لیستین یا زرده تخم مرغ و انواع نشاسته ها و پکتین ها از این دسته هستند. که در ساخت سسهای سالاد و مایونز و بستنی نقش دارن. ترکیبات ضد اکسیدان هم از اکسیده شدن مواد غذایی در معرض هوا جلوگیری می کنن مثلا” چربیها در معرض هوا اکسیده شده و به اصطلاح تند می شن.
سیکلاماتها که بعنوان شیرین کننده از دهه ۵۰ در صنایع غذایی به کار می رفتن، به خاطر خواص سرطان زایی و آسیب رسوندن به کروموزومها الان مصرف نمی شن. بنابراین مردم علاوه بر حساسیت به مواد مصنوعی، نسبت به غذاهای طبیعی هم ممکنه واکنش نشون بدن.
ویتامینهای محلول در چربی
ویتامینها:
تا سالهای اولیه قرن ۲۰ ام فکر می کردن که رژیم غذایی حاوی مقادیر کافی از پروتئین، چربی و کربوهیدارات و آب و عناصر معدنی برای حفظ سلامت کافی باشه. بر اساس همین تفکر بود که فردریک گلاندهاپکینز دانشمند انگلیسی مخلوطی از مواد فوق رو در چند هفته به گروهی از موشها خوراند.
که همه اون موشها مردن. اما گروه دیگه ای از موشها که درهمون مدت همون مواد غذایی رو همراه با کمی شیر خورده بودن، زنده موندن. بنابراین هاپکینز نتیجه گرفت که در شیر موادی وجود داره که برای زنده موندن و رشد موشها لازم.
این مواد ضروری ویتامین نام دارن که در واقع ترکیبات آلی موجود در طبیعتن و توسط تک یاخته ای ها، سلولهای گیاهی و گروهی از جانداران تکامل یافته ساخته می شن.
اما سلولهای بدن انسان به جز ویتامین D، قادر به ساختن ویتامینها نیست ویتامینها نقش سازنده یا تولیدکننده انرژی ندارن، اما اهمیت اونها در انجام پدیده های حیاتی به اندازه ای که فقدان یا کمبود هر کدوم از ویتامینها، اختلالات شدید در یک عضو و یا در تمام بدن بوجود می آره.
وقتی اولین بار، ویتامین رو بررسی کردن، چون با ساختار دقیق شیمیایی اونها آشنایی نداشتن او نا رو با حروف الفبا نشون دادن …. C و B و A. اما امروزه دانشمندان ترجیح می دن ویتامینها رو با نام شیمیاییشون مشخص کنن.
ویتامینهای حائز اهمیت در انسان، دو گروه هستن.
الف) ویتامینهای محلول در چربی مثل ویتامین A ویتامین D، ویتامین K و E. و ب) ویتامینهای محلول در آب
ویتامین A: ویتامین A یا رتینول از مشتقات کاروتن هستن که همون ترکیب نارنجی ای که در هویج وجود داره.
گوجه فرنگی، کدوحلوایی، اسفناج و زرده تخم مرغ و جگر هم سرشار از ویتامین A هستن. ویتامین A در رشد و نمو استخوانها و دندانها، سلامتی پوست و خشک نشدن اون و افزایش قدرت دفاعی بدن نقش داره.
کمبود ویتامین A در بدن بیماریهایی مثل شب کوری که در واقع کاهش قدرت دید در هنگام غروب آفتاب هست رو بوجود می آره. فقدان ویتامین A همچنین باعث خشک و کور شدن قرنیه و کاهش ترشح اشک می شه و گزروفتالمی نام داره.
امکان ابتلا به بیماریهای عفونی و ناهنجاریهای استخوانی هم از اثرات کمبود این ویتامین….
ویتامین D:
ویتامین D یا کولی کلسیفرول در بافتهای پستانداران زمانی که پیش ساز اون در معرض نور قرار می گیره ساخته می شه،
به همین خاطر به ویتامین D، ویتامین آفتاب هم می گن این ویتامین تقریبا” به طور انحصاری در مواد غذایی حیوانی یافت می شه. روغن کبد ماهی ها و زرده تخم مرغ و فرآورده های لبنی از مهمترین منابع طبیعی این ویتامین هستن. ویتامین D در تنظیم و تثبیت فسفر و کلسیم در بدن و استخوان و دندان نقش بسیار مهمی داره.
کمبود ویتامین D یکی از عوامل بیماری راشی تیسم که از علایم اون نرم و خمیده شدن استخوانها و ساییدگی دندونهاست.
از طرف دیگه، استفاده بیش از حد از ویتامین D ممکن باعث ضخیم شدن غیر طبیعی استخوانها و تثبیت کلسیم در بافتهای نرم بدن بشه.
سایر ویتامینهای محلول در چربی:
ویتامین E در تخم مرغ و روغنهای نباتی دیده می شه و به رنگ زرد روشن و فرمول ۰۲ ۵۰ C29 H شناخته شده.
ویتامین E علاوه بر نقش ضد اکسیدانی که در بدن داره، احتمالا” بر روی باروری انسان هم تاثیر داره.
ویتامین K برای لخته شدن عادی خون بسیار ضروریه . این ویتامین در روغن کبد ماهی و سبزیها وجود داره و در روده هم بوسیله باکتریهای روده با فرمول C21H46O2 سنتز می شه.
Konular
- اهداف های کلی در طرح جدید آموزش علوم تجربی
- فلسفه ی آموزش علوم تجربی
- الکتریسیته ساکن
- سطح شیبدار-گوه – پیچ
- نیرو و انواع آن قسمت ۲
- ساخت واندوگراف
- ویتامین ها(محلول در چربی – محلول در آب)
- رابرت بویل
- فصل۱:تعریف علم
- تغییر گونه های جانداران
- علوم تجربی به چه علومی اطلاق می‌شود؟
- شباهت و تفاوت علوم طبیعی و علوم اجتماعی / فروغ اسدپور فروغ اسدپور
- تفاوت علوم طبیعی و علوم اجتماعی
- علوم طبیعی
- جستاری در اهمیت و ارزش علوم انسانی و رابطه آن با علوم طبیعی نوریه ریاضی
- دانش ایرانیان : علوم طبیعی و ریاضی در دوره‌ی اسلامی
- علوم طبیعی و فیزیکی
- فیزیک چیست؟